Επεμβάσεις

Επεμβάσεις στεφανιαίας παράκαμψης (επεμβάσεις bypass)

Η στεφανιαία νόσος είναι η αρρώστια η οποία παραδοσιακά θεραπεύεται με την επέμβαση bypass. Στεφανιαία νόσος είναι η αρρώστια των στεφανιαίων αγγείων της καρδιάς. Αυτά τα αγγεία, οι αρτηρίες είναι σωληνάκια για να περνάει το αίμα και να φέρνει στην καρδιά θρεπτικές ουσίες και οξυγόνο. Κάτω από ορισμένες συνθήκες σε αυτά τα σωληνάκια μαζεύεται πουρί από μέσα (αν θέλουμε να το πούμε απλά), το πουρί συνεχίζει να μαζεύεται περισσότερο και τότε στενεύει ο αυλός των αγγείων και δεν μπορεί να περάσει το αίμα όσο πρέπει, με την ευκολία που πρέπει για να μεταφέρει το οξυγόνο και τις θρεπτικές ουσίες μέσα στις μικρότερες αρτηρίες της καρδιάς και την ίδια την καρδιά. Αν το αφήσουμε έτσι το πουρί θα βουλώσει τον αυλό των αγγείων και δε θα μπορεί να περάσει καθόλου αίμα. Τότε θα έχουμε τη δημιουργία ενός εμφράγματος, που σημαίνει νέκρωση ενός τμήματος του μυ της καρδιάς σαν συνέπεια της έλλειψης αίματος και οξυγόνου.

Η κλινική εκδήλωση της στεφανιαίας νόσου τις περισσότερες φορές είναι η στηθάγχη. Στηθάγχη είναι ένα αίσθημα πίεσης ή σύσφιξης ή βάρους ή μούδιασμα ή κάψιμο στο στέρνο αλλά μπορεί να είναι και στο αριστερό χέρι, στο δεξί χέρι, στην ωμοπλάτη ή στο σαγόνι. Όλα αυτά λέγονται στηθάγχη. Δεν είναι υποχρεωτικό ο ασθενής που έχει στεφανιαία νόσο να νιώσει αυτό το σύμπτωμα της στηθάγχης. Ενδέχεται σε κάποιους ασθενείς αντί για στηθάγχη να εμφανίζεται μόνο ένα φούσκωμα, ένα αίσθημα δύσπνοιας στη σωματική κόπωση, αλλά μπορεί και τίποτα. Σε μερικούς ασθενείς σαν πρώτη κλινική εκδήλωση έχει αυτή η νόσος τον αιφνίδιο θάνατο.  Είναι αυτό που ακούμε καμιά φορά «Δεν είχε τίποτα και ξαφνικά έπεσε κάτω νεκρός».

Τι συνέπειες έχει το έμφραγμα για τον ασθενή;

Περίπου οι μισοί από τους ασθενείς που παθαίνουν έμφραγμα πεθαίνουν τις δύο πρώτες ημέρες ότι και να κάνουμε. Τι γίνεται με τους υπόλοιπους; Σε ένα μεγάλο μέρος των ασθενών μπορεί μετά το έμφραγμα να χαλάσει η καρδιά και από την αδυναμία να μην μπορεί να περπατήσει ο ασθενής ούτε 10 μέτρα. Μερικοί από τους ασθενείς επειδή έχει χαλάσει η καρδιά τους περνάνε στη λεγόμενη καρδιακή ανεπάρκεια. Κάποιοι από αυτούς μάλιστα δεν μπορούν να αναπνεύσουν λόγω της αδυναμίας της καρδιάς. Είναι αναγκασμένοι να είναι συνεχώς καθιστοί. Μερικοί δεν μπορούν να ξαπλώσουν καν για να κοιμηθούν, ακόμα και στον ύπνο κοιμούνται καθιστοί ή είναι δεμένοι στο οξυγόνο. Σε ένα σημαντικό ποσοστό αυτών των ασθενών μπορεί κατά τη διάρκεια του εμφράγματος να συμβεί και ένα βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο που θα τους οδηγήσει να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους σε αναπηρικό καροτσάκι.

Διάγνωση της στεφανιαίας νόσου

Πέρα από την κλινική περιγραφή των συμπτωμάτων που θα κάνει ο ασθενής στο γιατρό υπάρχουν και πιο ειδικές εξετάσεις για τη διάγνωση αυτής της αρρώστιας. Ένα πολύ σημαντικό είναι το ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), το οποίο τις λιγότερες φορές λέει την αλήθεια. Το τεστ κόπωσης είναι ένα ΗΚΓ κάτω από συνθήκες σωματικής άσκησης. Επιπλέον υπάρχει και το σπινθηρογράφημα της καρδιάς που χρησιμοποιούμε ένα ραδιενεργό φάρμακο, το θάλιο, το οποίο δείχνει κάποιες περιοχές της καρδιάς όπου το αίμα φτάνει λιγότερο κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η στεφανιογραφία θα μπορέσει να δείξει με μεγάλη σιγουριά κατά πόσο ο άρρωστος έχει τέτοιας μορφής στεφανιαία νόσο, ώστε να χρειάζεται να πάρει κάποια φάρμακα ή να του γίνει μπαλονάκι ή χειρουργείο. Σήμερα και εδώ και πολλά χρόνια υπάρχει και αναίμακτη στεφανιογραφία, η οποία δείχνει με μεγάλη σιγουριά εάν δεν υπάρχει αυτή η αρρώστια. Όταν όμως η αναίμακτη στεφανιογραφία δείξει κάποιας μορφής στεφανιαία νόσο, τότε υποχρεωτικά θα πρέπει να γίνει η κλασική στεφανιογραφία, η οποία σε μοντέρνες κλινικές δε γίνεται πια από το πόδι αλλά από το χέρι.

Μπαλονάκι ή αγγειοπλαστική

Με το μπαλονάκι (αγγειοπλαστική) μπαίνει ένας καθετήρας (ένα λεπτό σωληνάκι) από μια αρτηρία του σώματος είτε από το πόδι είτε πιο μοντέρνα από το χέρι και φτάνει μέχρι την καρδιά. Ο καθετήρας φέρει στην άκρη του ένα μπαλονάκι. Καθώς φουσκώνει το μπαλονάκι συνθλίβει το πουρί στα τοιχώματα του αγγείου και το αγγείο ανοίγει. Κατόπιν σταθεροποιείται το αποτέλεσμα με ένα πλέγμα, το λεγόμενο stent. Σε περιορισμένες αρχικές μορφές της στεφανιαίας νόσου όπου το άρρωστο αγγείο είναι μόνο ένα ή το πολύ δύο χωρίς της συμμετοχή της κεντρικής αρτηρίας της καρδιάς τότε σήμερα πια κατεξοχήν η μέθοδος επιλογής είναι το μπαλονάκι, η λεγόμενη αγγειοπλαστική. Βέβαια και σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν εξαιρέσεις, όπου τη μόνιμη λύση θα τη φέρει επέμβαση bypass.

Θεραπεία

Προχωρημένες μορφές της στεφανιαίας νόσου: Αποτελεσματική και οριστική θεραπεία είναι η επέμβαση bypass. Πολλές εργασίες τα τελευταία χρόνια προσπάθησαν να αποδείξουν την ισοδυναμία ανάμεσα στο μπαλονάκι και στην επέμβαση bypass. Μάταια όμως. Η πιο επίσημη και πιο μεγάλη εργασία τα τελευταία χρόνια, η εργασία SΥNTAX, απέτυχε παταγωδώς να αναδείξει την ισοδυναμία των δύο αυτών θεραπευτικών εναλλακτικών λύσεων για τη στεφανιαία νόσο. Τον 1^ο χρόνο η επέμβαση bypass είχε απλώς καλύτερα αποτελέσματα, και καθώς προχωρούσαν τα χρόνια, στο 2^ο, 3^ο, 4^ο και κυρίως στον 5^ο χρόνο βλέπουμε ότι η επέμβαση bypass ήταν κάτι το οριστικό, που δίνει τελική θεραπεία στη στεφανιαία νόσο. Το μπαλονάκι από την άλλη μεριά είναι κάτι προσωρινό που παρά το ότι πέτυχε αρχικά, μέσα στους επόμενους 6 ή 18 μήνες πιθανότατα θα οδηγήσει μεγάλο ποσοστό των ασθενών ή σε δεύτερο μπαλονάκι ή σε χειρουργείο αν προλάβουμε ένα βαρύ εγκεφαλικό ή έμφραγμα και τον ίδιο το θάνατο. Η επέμβαση bypass συνίσταται στη χρήση καινούργιων μοσχευμάτων κατεξοχήν αρτηριών αλλά μερικές φορές και φλεβών. Έτσι, παρακάμπτοντας τη στένωση, δηλαδή το στενό σημείο απ’ όπου δεν περνάει το αίμα από την αρτηρία της καρδιάς, έρχεται από άλλο δρόμο το αίμα στην αρτηρία η οποία ήταν στενωμένη και  παρακάμπτουμε το εμπόδιο. Αυτό εξάλλου θα πει και bypass – παράκαμψη.

Τεχνικές:

1. Κλασική ή συμβατική τεχνική: Μετά τη διάνοιξη του θώρακα συνδέεται η καρδιά και το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπου με ειδικούς σωλήνες με ένα μηχάνημα που λέγεται μηχάνημα εξωσωματικής κυκλοφορίας. Το μηχάνημα αυτό αναλαμβάνει προσωρινά τη λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων. Εξωσωματική κυκλοφορία είναι ένα μηχάνημα το οποίο συνδέεται με σωλήνες με τα αγγεία του ασθενούς, έτσι ώστε προσωρινά η λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων να αντικαθίσταται από αυτό. Έτσι ενώ η καρδιά και τα πνευμόνια είναι σταματημένα το αίμα οξυγονώνεται από το μηχάνημα αυτό αλλά και αντλείται από αυτό το μηχάνημα, έτσι ώστε να μπορεί να γίνει αυτή η λεπτεπίλεπτη επέμβαση. Έτσι, μπορούμε με ασφάλεια να σταματήσουμε, να ακινητοποιήσουμε την καρδιά και να κάνουμε την λεπτεπίλεπτη επέμβαση που έχουμε προγραμματίσει χωρίς ταυτόχρονα να οδηγηθεί όλο το σώμα και κυρίως ευγενή όργανα όπως εγκέφαλος, νεφροί, ήπαρ σε έλλειψη οξυγόνου και να έχουμε καταστροφή των οργάνων αυτών. Με αυτή την επέμβαση, η οποία λέγεται επέμβαση ανοικτής καρδιάς, η καρδιά είναι σταματημένη.

2. Πάλλουσα καρδιά: Με αυτή την τεχνική δε χρησιμοποιείται το μηχάνημα της εξωσωματικής κυκλοφορίας μιας και η καρδιά δουλεύει καθ’ όλη τη διάρκεια της επέμβασης και κάνει το έργο που είναι προγραμματισμένη να κάνει δηλ. να αντλεί το αίμα για όλο το σώμα καθ’ όλη τη διάρκεια της επέμβασης. Οι λεπτεπίλεπτες ραφές που πρέπει να γίνουν ώστε να ραφτεί η καινούργια αρτηρία στην αρτηρία της καρδιάς πραγματοποιούνται σταθεροποιώντας μόνο ένα μικρότατο σημείο της επιφάνειας της καρδιάς, εκεί όπου βρίσκεται η άρρωστη αρτηρία, την οποία θέλουμε να παρακάμψουμε.

3. Ενδοσκοπική τεχνική: Σε αυτή την επέμβαση δεν ανοίγει ο θώρακας αλλά γίνεται μια μικρότατη τομή 5-7cm. Πρώτα από όλα παρασκευάζεται η αριστερή έσω μαστική αρτηρία. Μετά αφού ανοίξουμε το περικάρδιο (έναν υμένα ο οποίος περιβάλλει την καρδιά) και χρησιμοποιώντας έναν στεφανιαίο σταθεροποιητή με την τεχνική της πάλλουσας καρδιάς ράβουμε την αρτηρία στην άρρωστη αρτηρία την οποία θέλουμε να παρακάμψουμε.

4. Ρομποτική τεχνική: Σε αυτή την περίπτωση η έσω μαστική αρτηρία την οποία θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε για να παρακάμψουμε την άρρωστη αρτηρία της καρδιάς παρασκευάζεται μέσω μικρότατων τομών 1cm από όπου περνάνε οι βραχίονες ενός ρομπότ. Οι βραχίονες αυτοί μιμούνται τις κινήσεις των χεριών του χειρουργού, ο οποίος κάθεται μπροστά σε μία κονσόλα και βλέποντας μέσα από ένα ενδοσκόπιο, με μια κάμερα παρασκευάζει αυτή την αρτηρία. Αφού γίνει αυτό έχουμε πάλι σταθεροποίηση με ένα μικρό σταθεροποιητή, ο οποίος περνάει από ένα άνοιγμα του θώρακος μόλις 1cm, σταθεροποιείται η αρτηρία την οποία θέλουμε να παρακάμψουμε και έμμεσα με τα χέρια του ρομπότ ράβεται η καινούργια αρτηρία στην άρρωστη αρτηρία της καρδιάς.

Τα αποτελέσματα της επέμβασης bypass είναι με απόσταση καλύτερα από τη φαρμακευτική αγωγή αλλά και από το μπαλονάκι και εργασίες μας δείχνουν ότι εάν χρησιμοποιηθεί η έσω μαστική αρτηρία στην κεντρική αρτηρία της καρδιάς τότε με πιθανότητα >98% θα έχουμε επιτυχία σε αυτή την επέμβαση και δε θα ξαναχρειαστεί επέμβαση bypass για τουλάχιστον 20-30 χρόνια.

Στις παρακάτω φωτογραφίες βλέπουμε στιγμιότυπα από στεφανιαία παράκαμψη με πάλλουσα καρδιά χωρίς εξωσωματική κυκλοφόρια και στο βίντεο που ακουλουθεί παρουσιάζεται ένα απόσπασμα από την εν λόγω επέμβαση.

Επεμβάσεις βαλβίδων

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για αυτές τις βαλβίδες;

Οι βαλβίδες της καρδιάς είναι βαλβίδες μη επιστροφής, όπως αυτές και στα αυτοκίνητα. Ο κόσμος συνηθίζει να τις λέει αντεπιστροφής. Δουλειά τους είναι να επιτρέπουν τη ροή του αίματος μέσα στην καρδιά και στα αγγεία προς τη μια κατεύθυνση αλλά όχι προς την άλλη. Ανοίγει δηλαδή η βαλβίδα, περνάει το αίμα από τον ένα χώρο της καρδιάς στον άλλον ή από την καρδιά στην αορτή για να μοιραστεί το αίμα σε όλο το σώμα, και μετά κλείνει αυτή η βαλβίδα, ώστε να μην παλινδρομεί, να μη γυρίζει το αίμα προς τα πίσω.

Βαλβιδοπάθειες                                                                                    

Πολλές παθήσεις μπορούν να οδηγήσουν σε βλάβη μιας ή πολλών βαλβίδων της καρδιάς. Τέτοιες παθήσεις είναι:

1)     Εκφυλιστική: Η βαλβίδα χάλασε επειδή δεν άντεξε στη διάρκεια του χρόνου.

2)     Ρευματική: Ο ασθενής κάποια στιγμή πριν από αρκετά χρόνια είχε περάσει ρευματικό πυρετό και τα νεκρά μικρόβια πήγαν και επικάθισαν σε αυτή τη βαλβίδα και τη χάλασαν.

3)     Αθηροσκληρωτική: Σε αυτή την περίπτωση συντρέχουν μεταβολικοί λόγοι – η διατροφή του ασθενούς οδήγησε στο να χαλάσει αυτή η βαλβίδα.

4)     Ισχαιμική: Το μυοκάρδιο, δηλαδή ο μυς της καρδιάς, κάποια στιγμή δεν αιματώνονταν καλά, γεγονός που οδήγησε στην καταστροφή του συμπαρασύροντας και τη βαλβίδα, η οποία χάλασε.

5)     Μετεμφραγματική: Συνέβη κάποιο έμφραγμα κάποια στιγμή και επειδή καταστράφηκε ένα μέρος της καρδιάς, χάλασε και αυτή η βαλβίδα.

6)     Ενδοκαρδίτιδα: Είναι μια βαριά πάθηση, όπου κάποιο μικρόβιο περνάει στο αίμα του ανθρώπου και πηγαίνει και επικάθεται σε μια βαλβίδα την οποία διαβρώνει, καταστρέφει.

Υπάρχουν βέβαια και άλλες μορφές βαλβιδοπαθειών, όπως η ιατρογενής, τραυματική κ.α. οι οποίες όμως αφορούν σε πολύ μικρό αριθμό περιπτώσεων.

Θεραπεία της βαλβιδοπάθειας

Παραδοσιακά στην Ελλάδα όταν υπάρχει βλάβη μιας βαλβίδας αυτή αντικαθίσταται με μια καινούργια. Υπάρχουν δύο βασικά είδη τέτοιων βαλβίδων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αντικατασταθεί η άρρωστη βαλβίδα: οι βιολογικές και οι μηχανικές. Ο κόσμος συνηθίζει να τις λέει χοιρινές και μεταλλικές. Οι χοιρινές λέγονται χοιρινές διότι οι πρώτες ήταν χοιρινές βαλβίδες. Σήμερα οι περισσότερες δεν είναι. Πιο σωστή ονομασία είναι ιστικές ή βιολογικές. Ούτε οι μεταλλικές βαλβίδες είναι μεταλλικές. Οι πρώτες ήταν από μέταλλο και για το λόγο αυτό ο κόσμος συνηθίζει να τις λέει μεταλλικές. Η ονομασία που έχει καθιερωθεί σήμερα είναι μηχανικές. Η ονομασία αυτή επίσης δεν είναι σωστή αλλά θα τις ονομάζουμε και εμείς μηχανικές.

Οι βιολογικές βαλβίδες είναι δύο βασικών ειδών:

1.      Ανθρώπινες ή αλλιώς homograft (χόμογκραφτ): Είναι βαλβίδες από κάποιον άνθρωπο που πέθανε με υγιείς βαλβίδες. Αφαιρούνται από κάποιον ειδικό και προετοιμάζονται για χρήση σε άνθρωπο.

2.       Ζωικές: Τις περισσότερες φορές είναι από βόειο περικάρδιο, κομμένες και ραμμένες σε ειδικά εργαστήρια για χρήση σε άνθρωπο. Υπάρχουν ακόμη και σήμερα χοιρινές βαλβίδες, κομμένες από καρδιά χοίρου και επεξεργασμένες και έτοιμες προς χρήση.

Οι μεταλλικές βαλβίδες εδώ και πάνω από 30 χρόνια δεν είναι μεταλλικές. Είναι πια από ανθρακονήματα, από ίνες άνθρακα. Δεν είναι μεταλλικές βαλβίδες.

Το πλεονέκτημα των βιολογικών βαλβίδων είναι ότι δε χρειάζονται καθόλου αντιπηκτικά φάρμακα. Ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς κρατάνε από 8 μέχρι 25 χρόνια.

Για τις μεταλλικές βαλβίδες πρέπει να παίρνει ο ασθενής εφ’ όρου ζωής φάρμακα (Sintrom) και να κάνει κάθε τόσο εξέταση αίματος για την πηκτικότητα του. Από την άλλη μεριά αυτές οι βαλβίδες κρατάνε για πάντα. Αυτός είναι ο λόγος που τις βιολογικές βαλβίδες τις προτείνουμε για ασθενείς πιο μεγάλους σε ηλικία, των οποίων το προσδόκιμο επιβίωσης δεν είναι τόσο μακρύ, ενώ τις μηχανικές βαλβίδες τις προτείνουμε σε νέα άτομα που ξέρουμε ότι θα ζήσουν ακόμα τουλάχιστον 10-20 χρόνια, έτσι ώστε να αποφύγουμε μια δεύτερη επέμβαση.

Πλαστική βαλβίδας

Υπάρχει βέβαια και η εναλλακτική λύση της διόρθωσης της βαλβίδας, η οποία είναι και η καλύτερη. Η πλαστική της βαλβίδας ή βαλβιδοπλαστική. Η επέμβαση αυτή αφορά κυρίως τις βαλβίδες μιτροειδή και τριγλώχινα. Η εκτίμηση της βαλβίδας γίνεται τόσο προεγχειρητικά όσο και κατά τη διάρκεια της επέμβασης με υπέρηχο αλλά και με την επισκόπηση της από τον καρδιοχειρουργό, όπου το πρόβλημα της βαλβίδας διορθώνεται κόβοντας και ράβοντας ή προσθέτοντας ή αφαιρώντας κάποια συστατικά της, έτσι ώστε να λειτουργεί όπως και πριν. Το αποτέλεσμα της πλαστικής της βαλβίδας προτού τελειώσει η επέμβαση ελέγχεται με διοισοφάγειο υπερηχοκαρδιογράφημα για να είμαστε σίγουροι ότι η βαλβίδα αυτή λειτουργεί πράγματι άριστα. Το πλεονέκτημα της είναι ότι αν πετύχει αυτή η διόρθωση της βαλβίδας, τότε και για πάντα κρατάει το αποτέλεσμα, δηλαδή ο ασθενής δε θα ξαναχρειαστεί επέμβαση για αυτή τη βαλβίδα αλλά και δε χρειάζεται να παίρνει αντιπηκτικά φάρμακα.

Στις παρακάτω εικόνες φαίνονται 3 στάδια της επέμβασης της πλαστικής διόρθωσης της μιτροειδούς βαλβίδας: Πρίν την πλαστική, κατά τη διάρκεια της διόρθωσης και μετά την τοποθέτηση του δακτυλίου.

Η αορτική βαλβίδα, η οποία συχνότερα από όλες χειρουργείται, διορθώνεται τις πολύ λιγότερες φορές. Για να διορθωθεί θα πρέπει συνήθως να έχουμε μόνο μια ανεπάρκεια, δηλαδή να ανοίγει η βαλβίδα καλά αλλά να μην μπορεί να κλείσει στεγανά. Στην ίδια κατηγορία θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η πλαστική της αορτικής βαλβίδας κατά David, όπου έχουμε ένα ανεύρυσμα της αορτής, της μεγάλης αρτηρίας του ανθρώπου, και το οποίο ανεύρυσμα έχει οδηγήσει στην ανεπάρκεια της βαλβίδας, δηλαδή στη μη καλή σύγκλειση της αορτικής βαλβίδας. Στην περίπτωση αυτή αντικαθιστούμε το άρρωστο τμήμα της αορτής, διατηρούμε τη βαλβίδα και τη ράβουμε στην εσωτερική επιφάνεια της νέας αορτής.

Ενδοσκοπικές επεμβάσεις

Οι πλαστικές ή αντικαταστάσεις των βαλβίδων της καρδιάς γίνονται με τομή στη μέση του στέρνου (μέση στερνοτομή). Εδώ και πολλά χρόνια όμως έχουν ξεκινήσει και οι ενδοσκοπικές επεμβάσεις καρδιακών βαλβίδων. Να αναφέρουμε ότι ήμασταν οι πρώτοι σε όλη την Ευρώπη και Αμερική  που αντικαταστήσαμε ενδοσκοπικά μιτροειδή βαλβίδα στη Δρέσδη της Γερμανίας. Σήμερα διορθώνουμε πολλές βαλβίδες ενδοσκοπικά. Αυτές τις επεμβάσεις τις κάνουμε από μικρότατες τομές (δεξιά και αριστερά του στέρνου) όχι μόνο για τη μιτροειδή και την τριγλώχινα βαλβίδα αλλά και την αορτική βαλβίδα με χρήση κάμερας και ειδικών πολύ λεπτών ενδοσκοπικών εργαλείων.  

Ενδοσκοπικές επεμβάσεις

Οι πλαστικές ή αντικαταστάσεις των βαλβίδων της καρδιάς γίνονται με τομή στη μέση του στέρνου (μέση στερνοτομή). Εδώ και πολλά χρόνια όμως έχουν ξεκινήσει και οι ενδοσκοπικές επεμβάσεις καρδιακών βαλβίδων. Να αναφέρουμε ότι ήμασταν οι πρώτοι σε όλη την Ευρώπη και Αμερική  που αντικαταστήσαμε ενδοσκοπικά μιτροειδή βαλβίδα στη Δρέσδη της Γερμανίας. Σήμερα διορθώνουμε πολλές βαλβίδες ενδοσκοπικά. Αυτές τις επεμβάσεις τις κάνουμε από μικρότατες τομές (δεξιά και αριστερά του στέρνου) όχι μόνο για τη μιτροειδή και την τριγλώχινα βαλβίδα αλλά και την αορτική βαλβίδα με χρήση κάμερας και ειδικών πολύ λεπτών ενδοσκοπικών εργαλείων.  

Το αισθητικό αποτέλεσμα της ενδοσκοπικής επέμβασης υπερέχει ξεκάθαρα της μέσης στερνοτομής όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες που ακολουθούν:

	vs
Μίνι τομή		Μέση στερνοτομή

Παρακάτω βλέπουμε στιγμιότυπο από την 1^η ενδοσκοπική επέμβαση αντικατάστασης μιτροειδούς βαλβίδας σε Ευρώπη και Αμερική.

Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζεται στιγμιότυπο από ενδοσκοπική επέμβαση μιτροειδούς βαλβίδας.

Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε στιγμιότυπο αντικατάστασης αορτικής βαλβίδας με μικρή τομή.

Στα video που ακολουθούν παρουσιάζονται αποσπάσματα από ενδοσκοπική καρδιοχειρουργική επέμβαση πλαστικής μιτροειδούς βαλβίδας:

Συγγενείς καρδιοπάθειες είναι οι παθήσεις της καρδιάς με τις οποίες γεννιέται ο άνθρωπος.

ΜΕΣΟΚΟΛΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Από τις πιο συνηθισμένες συγγενείς καρδιοπάθειες είναι η μεσοκολπική επικοινωνία. Είναι ουσιαστικά μια τρύπα μέσα στην καρδιά, σε ένα διάφραγμα της καρδιάς, η οποία φέρνει σε επικοινωνία δύο χώρους της που κανονικά έτσι δεν πρέπει να επικοινωνούν. Μια τέτοια τρύπα στην καρδιά δεν πρέπει πάντα να θεραπεύεται παρά μόνον όταν υπάρχουν συμπτώματα και αρχίζει να επιβαρύνεται η καρδιά. Συμπτώματα τέτοια είναι η δύσπνοια στη σωματική κόπωση και τα παροδικά εγκεφαλικά επεισόδια. Η επιβάρυνση της καρδιάς φαίνεται κυρίως με τον υπέρηχο, όπου φαίνεται ότι η καρδιά ή κάποιες κοιλότητες αρχίζουν να διατείνονται. Η θεραπεία αυτής της πάθησης έγκειται στη σύγκλειση αυτής της επικοινωνίας. Αυτό παραδοσιακά γινόταν με επέμβαση ανοικτής καρδιάς.

Ενδοσκοπική σύγκλειση μεσοκολπικής επικοινωνίας

Για να μειώσουμε το περιεγχειρητικό τραύμα εξελίχτηκε η επέμβαση αυτή και εδώ και πολλά χρόνια πια η σύγκλειση μεσοκολπικής επικοινωνίας γίνεται με ενδοσκοπική τεχνική. Χωρίς να ανοίξουμε το στέρνο και με μικρότατες τομές από τη δεξιά μεριά του θώρακα με ειδικά μακριά εργαλεία κλείνουμε αυτή τη μεσοκολπική επικοινωνία.

Σύγκλειση μεσοκολπικής επικοινωνίας διαδερμικά με ομπρέλα

Προσφέρεται πάντα στην κλινική μας και η εναλλακτική λύση της διαδερμικής συγκλείσης της μεσοκολπικής επικοινωνίας με ομπρέλα, το κλείσιμο δηλαδή αυτής της τρύπας με μπαλονάκι. Συνήθως στην κλινική μας προτιμούμε για τους ασθενείς μας τη σύγκλειση της μεσοκολπικής επικοινωνίας με μπαλονάκι. Όταν όμως αυτό για τεχνικούς λόγους είναι αδύνατο προσφέρουμε πάντα την ενδοσκοπική τεχνική.

ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ ΚΟΙΛΙΑΣ

Το ανεύρυσμα της αριστερής κοιλίας εξελίσσεται συνήθως μετά από κάποιο μεγάλο έμφραγμα και είναι η περιοχική διάταση της αρ. κοιλίας, ένα χώρο της καρδιάς, που οδηγεί σε καρδιακή ανεπάρκεια. Η χειρουργική αντιμετώπιση αυτής της πάθησης είναι η εκτομή του ανευρύσματος, αφαίρεση δηλαδή του ανευρύσματος, και η σύγκλειση της καρδιάς με τέτοιο τρόπο, ώστε να μπορεί να αντλεί η καρδιά το αίμα μόνο προς την αορτή και τη μεγάλη κυκλοφορία και όχι προς τα μέσα (το εσωτερικό) αυτού του ανευρύσματος. Η τεχνική την οποία χρησιμοποιούμε εδώ και χρόνια είναι η τεχνική κατά Dorr και γίνεται με επέμβαση ανοικτής καρδιάς.

ΑΝΕΥΡΥΣΜΑΤΑ  ΘΩΡΑΚΙΚΗΣ  ΑΟΡΤΗΣ

Η αορτή είναι το μεγαλύτερο αγγείο του ανθρωπίνου σώματος. Τα αγγεία είναι σωλήνες μεταφοράς αίματος από την αντλία του σώματος (την καρδιά) προς όλα τα όργανα του οργανισμού μας. Το τμήμα της αορτής που ξεκινάει από την καρδιά και βρίσκεται μέσα στο θώρακα του ανθρώπου ονομάζεται θωρακική αορτή. Η διάμετρός της κυμαίνεται από 2.5 έως 3.5cm, ανάλογα αν πρόκειται για άντρα ή για γυναίκα.

Σαν ανεύρυσμα της θωρακικής αορτής χαρακτηρίζουμε οποιαδήποτε διάμετρο του αγγείου μεγαλύτερη από 4cm. Τα αίτια γι’ αυτή την αύξηση της διαμέτρου είναι πολλά αλλά οι συνηθέστερες αιτίες είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) και η κακή ποιότητα του τοιχώματος του αγγείου που συνήθως οφείλεται σε γονιδιακούς παράγοντες και σύνδρομα (Marfan, Ehlers Danlos κ.τ.λ.). Ο κίνδυνος που υπάρχει με την αύξηση της διαμέτρου του αγγείου είναι η ρήξη (σπάσιμο) της αορτής με συνέπεια μια εσωτερική αιμορραγία και θάνατο του ασθενούς. Αυτό που συμβαίνει τις περισσότερες φορές είναι το σκίσιμο, ο διαχωρισμός της αορτής στις στιβάδες της με αποτέλεσμα να μην πηγαίνει το αίμα μέσα στα αγγεία αλλά ανάμεσα. Έτσι μπορεί να προκληθεί βαρύ εγκεφαλικό και να μείνει ο ασθενής σε αναπηρικό καροτσάκι για το υπόλοιπο της ζωής του.

Η διάγνωση των ανευρυσμάτων είναι συνήθως τυχαία μετά από μια απλή ακτινογραφία θώρακος ή ένα υπερηχογράφημα καρδιάς ή ακόμη και μετά από μια αξονική τομογραφία θώρακος για κάποια άλλη πάθηση του ασθενούς.

Η αντιμετώπιση των ανευρυσμάτων της θωρακικής αορτής είναι χειρουργική και τα αποτελέσματά τους είναι άριστα. Η επέμβαση αφορά την αφαίρεση του τμήματος της αορτής που έχει διαταθεί και αντικατάστασή του από συνθετικό εύκαμπτο σωλήνα (μόσχευμα) από υλικό που κατασκευάζονται τα καλύτερα αδιάβροχα jackets των αλπινιστών του στρατού. Το συνθετικό αυτό υλικό παραμένει στη θέση του μέχρι το τέλος της ζωής του ασθενούς.

Η χρονική στιγμή για έναν ασθενή που θα πρέπει να χειρουργηθεί θα αξιολογηθεί από τον καρδιοχειρουργό του λαμβάνοντας υπόψη εκτός από το μέγεθος της διαμέτρου του αγγείου και άλλους παράγοντες όπως το ρυθμό αύξησής του κάθε χρόνο, το ιστορικό του αρρώστου και την ύπαρξη άλλων συνδρόμων που σχετίζονται με ανευρύσματα (σύνδρομο Marfan).

Όγκοι της καρδιάς

Ένα μικρό κεφάλαιο στην καρδιοχειρουργική αποτελούν οι όγκοι της καρδιάς. Είναι όγκοι οι οποίοι συναντώνται ειδικά μέσα στην καρδιά και μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις. Στην περίπτωση των καλόηθων όγκων η αφαίρεση γίνεται χειρουργικά με επέμβαση ανοικτής καρδιάς. Πάντα το μόρφωμα, ο όγκος δηλαδή, αποστέλλεται για βιοψία για τη σίγουρη εξακρίβωση της υφής του όγκου. Οι περισσότεροι όγκοι είναι καλοήθεις και με την αφαίρεση τους επέρχεται οριστική θεραπεία του ασθενούς. Υπάρχουν και κακοήθεις όγκοι της καρδιάς και στην προκειμένη περίπτωση αυτό στο οποίο βοηθάει η επέμβαση είναι η ταυτοποίηση του όγκου για να μπορούμε να προχωρήσουμε σε άλλα είδη θεραπείας. Αν ταυτοποιηθεί «σάρκωμα», ένας κακοήθης όγκος, η μόνη θεραπεία είναι η μεταμόσχευση καρδιάς.

BHMATΟΔΟΤΕΣ

O βηματοδότης είναι μια μικρή συσκευή που εμφυτεύεται με μια μικρή επέμβαση κάτω από το δέρμα, για να βοηθήσει στον έλεγχο του καρδιακού ρυθμού. Μπορεί να εμφυτευτεί  προσωρινά για να αντιμετωπιστεί ο βραδύς ρυθμός μετά από ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου, μια χειρουργική επέμβαση ή μια υπερδοσολογία φαρμάκων ή μόνιμα για να διορθωθεί ο βραδύς καρδιακός ρυθμός (βραδυκαρδία) ή μερικές φορές για να αντιμετωπιστεί η καρδιακή ανεπάρκεια ως μέρος της «θεραπείας καρδιακού επανασυγχρονισμού».

Οι άνθρωποι μπορεί να χρειαστούν βηματοδότη για πολλούς λόγους, συνήθως λόγω ανωμαλιών του καρδιακού ρυθμού.

Η φυσιολογική γήρανση μπορεί να διαταράξει τον καρδιακό ρυθμό, κάνοντας την καρδιά να χτυπά πολύ αργά. Η βλάβη του καρδιακού μυός μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου, καθώς και φάρμακα μπορεί να επηρεάσουν τον καρδιακό ρυθμό. Για ορισμένους, γενετικοί λόγοι μπορεί να οδηγήσουν σε ανωμαλία του καρδιακού ρυθμού.

Ανεξαρτήτως της αιτίας, ο βηματοδότης μπορεί να αποκαταστήσει τη διαταραχή αυτή.

Πώς «χτυπά» η καρδιά

Η καρδιά είναι μια μυική αντλία με τέσσερις κοιλότητες, δύο αριστερά και δύο δεξιά.  Οι άνω κοιλότητες είναι ο δεξιός και αριστερός κόλπος και οι κάτω κοιλότητες είναι η δεξιά και η αριστερή κοιλία.

Για να λειτουργεί η καρδιά σωστά, οι καρδιακές κοιλότητες πρέπει να λειτουργούν συντονισμένα. Η καρδιά θα πρέπει ακόμη να «χτυπά» με το σωστό ρυθμό - φυσιολογικά από 60 έως 90 παλμούς στους ενήλικες, σε ηρεμία. Εάν η καρδιά χτυπά πολύ αργά ή πολύ γρήγορα, δεν ρέει αρκετό αίμα στο σώμα με αποτέλεσμα την κόπωση, τη λιποθυμία, τη δύσπνοια, τη σύγχυση και άλλα σημεία και συμπτώματα.

Το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς ελέγχει τη λειτουργία των καρδιακών κοιλοτήτων. Ένας φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός ξεκινά στο δεξιό κόλπο, στον φλεβόκομβο. Ο φυσιολογικός αυτός βηματοδότης της καρδιάς παράγει ρυθμικούς ηλεκτρικούς παλμούς που μεταδίδονται μέσω των εξειδικευμένων ινών στο μυοκάρδιο. Ο ηλεκτρικός παλμός φτάνει πρώτα στους κόλπους και προκαλεί τη σύσπαση και εξώθηση αίματος στις κοιλίες. Μετά από καθυστέρηση κλασμάτων του δευτερολέπτου, που επιτρέπουν στις κοιλίες να γεμίσουν, ο παλμός φτάνει στις κοιλίες και προκαλεί τη σύσπασή τους  και την εξώθηση του αίματος στο υπόλοιπο σώμα.

Τι κάνει ο βηματοδότης

Ένας εμφυτευμένος βηματοδότης μιμείται τη δράση του φυσικού μας βηματοδότη. Ο εμφυτευμένος βηματοδότης αποτελείται από δύο μέρη:

Τη γεννήτρια, η οποία περιλαμβάνει τη μπαταρία και το ηλεκτρικό κύκλωμα που ρυθμίζει το ρυθμό των ηλεκτρικών σημάτων που στέλνονται στην καρδιά.

Τα ηλεκτρόδια: Είναι ένα έως τρία, εύκαμπτα, μονωμένα καλώδια που τοποθετούνται το κάθε ένα σε  κοιλότητα της καρδιάς και μεταφέρουν τους ηλεκτρικούς παλμούς.

Οι βηματοδότες παρακολουθούν τον καρδιακό ρυθμό και εάν είναι πολύ αργός, ο βηματοδότης  τον επιταχύνει. Επιπλέον, οι περισσότεροι βηματοδότες έχουν αισθητήρες που ανιχνεύουν την κίνηση του σώματος ή το ρυθμό της αναπνοής και στέλνουν μηνύματα στο βηματοδότη να αυξήσει τον καρδιακό ρυθμό κατά την άσκηση, ώστε  να ανταποκριθεί ο οργανισμός στις  αυξημένες απαιτήσεις αίματος και οξυγόνου.

Μονοεστιακοί βηματοδότες

Αυτός ο τύπος του βηματοδότη μεταφέρει ηλεκτρικά σήματα από τη γεννήτρια  στη δεξιά κοιλία της καρδιάς.

Διεστιακοί βηματοδότες

Αυτός ο τύπος του βηματοδότη μεταφέρει ηλεκτρικά σήματα από τη γεννήτρια  στη δεξιά κοιλία και στο δεξιό κόλπο της καρδιάς και βοηθά στο συγχρονισμό των συσπάσεων μεταξύ των δύο κοιλοτήτων.

Αμφικοιλιακοί βηματοδότες

Είναι μια θεραπεία για ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, των οποίων το ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς έχει υποστεί βλάβη. Αντίθετα με τον κλασικό βηματοδότη, ο αμφικοιλιακός διεγείρει και  συγχρονίζει  τις δύο κοιλίες, βελτιώνοντας τη συστολική απόδοση της καρδιάς, γι’ αυτό και αναφέρεται ως «θεραπεία καρδιακού επανασυγχρονισμού» (cardiac resynchronization therapy-CRT).

Χειρουργική αρρυθμιών

Μια από τις πιο συχνές αρρυθμίες που ταλαιπωρεί πολλές εκατοντάδες εκατομμυρίων  ασθενών είναι η κολπική μαρμαρυγή. Σε αυτή την αρρυθμία η καρδιά χτυπάει τόσο γρήγορα ώστε κάποιοι χώροι της καρδιάς, οι κόλποι, να χτυπούν πάρα πολύ γρήγορα, ασύγχρονα με τις κοιλίες, τους άλλους χώρους της καρδιάς. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα κάτω από ορισμένες συνθήκες τη δημιουργία κάποιων θρόμβων, πηγμάτων αίματος, τα οποία μπορεί να αποσπαστούν, να φύγουν και να κάνουν ένα βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο. Για την αποφυγή αυτού αυτοί οι ασθενείς παίρνουν χρόνια, εφ’ όρου ζωής, αντιπηκτικά φάρμακα, τύπου Sintrom, και κάθε λίγες ημέρες πρέπει να κάνουν εξετάσεις αίματος για έλεγχο του πηκτικού μηχανισμού. Θα ήταν πολύ καλύτερα να θεραπευτεί, να διορθωθεί αυτή η αρρυθμία, πράγμα που γίνεται με πολλούς τρόπους. Ένας από αυτούς τους τρόπους είναι φαρμακευτικός. Υπάρχουν φάρμακα τα οποία χορηγούνται είτε από το στόμα είτε κυρίως ενδοφλέβια τα οποία διορθώνουν αυτή την αρρυθμία. Άλλος τρόπος είναι πιο επεμβατικός και χρειάζεται νάρκωση σε ελεγχόμενο χώρο, όπως αυτός του ηλεκτροσόκ. Ο ασθενής είναι κοιμισμένος και με ένα ηλεκτροσόκ ανατάσσεται, διορθώνεται ο ρυθμός της καρδιάς. Όταν όλα αυτά δε βοηθούν τότε υπάρχει και η χειρουργική αντιμετώπιση. Πριν από δύο δεκαετίες ξεκίνησε στην καρδιοχειρουργική μια επανάσταση μπορεί να πει κανείς όπου η κολπική μαρμαρυγή άρχισε να χειρουργείται. Ο καρδιοχειρουργός απομονώνει με χειρουργικές τομές κάποια έκτοπα κέντρα τα οποία βηματοδοτούν πολύ γρήγορα την καρδιά και έτσι σταματάει η κολπική μαρμαρυγή. Αυτή η επέμβαση λέγεται επέμβαση κατά Maze (λαβύρινθος) επειδή ήταν ιδιαίτερα πολύπλοκη. Με την πάροδο του χρόνου εξελίχτηκαν νεώτερες τεχνικές πολύ πιο απλές, όπου δεν κόβεται και ράβεται ο κόλπος της καρδιάς αλλά μονώνεται ηλεκτρικά με μικροκύματα, όπως αυτά που έχουμε στην κουζίνα μας. Στην ίδια αρχή βασίζεται και η κατάλυση της κολπικής μαρμαρυγής με μπαλονάκι. Αντί δηλαδή να χειρουργήσουμε τον ασθενή και να ανοίξουμε το στέρνο μπαίνουμε με ειδικούς καθετήρες μέσα στην καρδιά και μονώνουμε την καρδιά αυτή τη φορά από μέσα. Κατά αυτόν το τρόπο τα έκτοπα κέντρα που υπάρχουν και θέλουν να βηματοδότησουν πολύ γρήγορα την καρδιά δε μπορούν να το κάνουν. Πρέπει όμως να πει κανείς ότι τα αποτελέσματα των δύο τεχνικών «μπαλονάκι» και «ανοικτής καρδιάς» είναι σαφώς υπέρ της επέμβασης της ανοικτής καρδιάς. Λίγα είναι τα περιστατικά τα οποία καταλήγουν στον καρδιοχειρουργό για τη χειρουργική αντιμετώπιση της κολπικής μαρμαρυγής και μόνο. Συνήθως οι ασθενείς τους οποίους χειρουργούμε για κολπική μαρμαρυγή είναι ασθενείς οι οποίοι έχουν κάποιο άλλο νόσημα όπως στεφανιαία νόσος ή βλάβη στη μιτροειδή ή την αορτική βαλβίδα και επί τη ευκαιρία της επέμβασης γίνεται και η κατάλυση της κολπικής μαρμαρυγής. Δεν ξέρουμε κατά πόσο αξίζει τον κόπο να γίνει αυτή η επέμβαση μόνη της αν δεν υπάρχει και κάποια άλλη καρδιοπάθεια όπως πάθηση βαλβίδας, αρτηριών bypass κ.τ.λ. καθώς το αποτέλεσμα της επέμβασης φθάνει το πολύ το 90% σε επιτυχία.

Επεμβάσεις θώρακος – επεμβάσεις πνευμόνων.  

Οι περισσότερες από τις επεμβάσεις θώρακος και πνευμόνων είναι ογκολογικές επεμβάσεις, αφορούν δηλαδή την αφαίρεση κάποιου όγκου από το πνευμόνι ή από το διάστημα ανάμεσα στα πνευμόνια, το λεγόμενο μεσοθωράκιο. Αφαιρείται ο όγκος ή και ένα τμήμα του πνεύμονα μαζί με τον όγκο τις περισσότερες φορές ή και μερικές φορές πρέπει να αφαιρεθεί και όλο το πνευμόνι. Σημαντικό σε αυτές τις επεμβάσεις εκτός από τον όγκο να αφαιρεθούν και λεμφαδένες, κάποια ανατομικά στοιχεία γύρω από τον όγκο. Έτσι η ιστολογική εξέταση τους, η εργαστηριακή τους εξέταση για ταυτοποίηση του όγκου θα μας πει αν χρειάζεται να προχωρήσει ο ασθενής και σε κάποιες άλλες επιπλέον θεραπείες, οι οποίες πρέπει να γίνουν για την πληρέστερη αντιμετώπιση της αρρώστιας.

Μια άλλη μεγάλη κατηγορία επεμβάσεων του θώρακα είναι αυτή του πνευμοθώρακα. Στον πνευμοθώρακα για κάποιους λόγους περνάει αέρας ανάμεσα στον πνεύμονα και το θωρακικό τοίχωμα. Ο πνεύμονας συμπιέζεται από τον αέρα, που κανονικά δεν πρέπει να υπάρχει, και δε μπορεί να διώξει το διοξείδιο του άνθρακα και να το αντικαταστήσει με οξυγόνο. Αυτό το νιώθει ο ασθενής σα δύσπνοια. Η θεραπεία του πνευμοθώρακα κλασσικά είναι η παροχέτευση, η αφαίρεση δηλαδή του αέρα από εκεί που δεν πρέπει να είναι με ένα σωλήνα. Όταν αυτό παραμείνει ή ξαναδημιουργείται τότε η λύση είναι η επέμβαση. 

Μπαλονάκι ή αγγειοπλαστική

Με το μπαλονάκι (αγγειοπλαστική) μπαίνει ένας καθετήρας (ένα λεπτό σωληνάκι) από μια αρτηρία του σώματος είτε από το πόδι είτε πιο μοντέρνα από το χέρι και φτάνει μέχρι την καρδιά. Ο καθετήρας φέρει στην άκρη του ένα μπαλονάκι. Καθώς φουσκώνει το μπαλονάκι συνθλίβει το πουρί στα τοιχώματα του αγγείου και το αγγείο ανοίγει. Κατόπιν σταθεροποιείται το αποτέλεσμα με ένα πλέγμα, το λεγόμενο stent. Σε περιορισμένες αρχικές μορφές της στεφανιαίας νόσου όπου το άρρωστο αγγείο είναι μόνο ένα ή το πολύ δύο χωρίς της συμμετοχή της κεντρικής αρτηρίας της καρδιάς τότε σήμερα πια κατεξοχήν η μέθοδος επιλογής είναι το μπαλονάκι, η λεγόμενη αγγειοπλαστική. Βέβαια και σε αυτές τις περιπτώσεις υπάρχουν εξαιρέσεις, όπου τη μόνιμη λύση θα τη φέρει η επέμβαση bypass. 

Καρδιακή ανεπάρκεια – τεχνητή καρδιά

Πολλές φορές έχει ειπωθεί ότι η καρδιά τελικά είναι μια αντλία, η οποία αντλεί το αίμα έτσι ώστε αυτό να πηγαίνει σε όλο το σώμα: εγκέφαλο, μύες, νεφρούς κ.τ.λ. Κάποιες επιμέρους παθήσεις της καρδιάς όπως βαλβιδοπάθειες ή παθήσεις αγγείων ή ανεύρυσμα της καρδιάς ή κάποιες συγγενείς καρδιοπάθειες, μια τρύπα στην καρδιά, μπορεί να θεραπεύονται χειρουργικά ή με μπαλονάκι ή μερικές φορές και φαρμακευτικά. Μερικές φορές όμως ο ίδιος μυς της καρδιάς έχει αρρωστήσει και έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο ώστε να μην μπορεί να κάνει καλά τη δουλειά του. Τότε η μόνη λύση για την επιβίωση του ασθενούς είναι η μεταμόσχευση της καρδιάς, η αντικατάσταση δηλαδή της καρδιάς με την καρδιά κάποιου άλλου ανθρώπου, ο οποίος για κάποιο λόγο είναι εγκεφαλικά νεκρός. Σήμερα τέτοιες καρδιές είναι λίγες. Για κάποιο λόγο η ετοιμότητα του Έλληνα και του Ευρωπαίου να δωρίσει την καρδιά του συγγενή του, ο οποίος είναι εγκεφαλικά νεκρός και δεν πρόκειται ποτέ πια να συνέλθει, έχει μειωθεί. Έτσι έχουμε περάσει σε άλλες εναλλακτικές λύσεις για να βοηθήσουμε τους ασθενείς με τόσο άρρωστες καρδιές με τη χρήση των τεχνητών καρδιών. Τέτοια μοντέλα, τέτοια είδη τεχνητών καρδιών είναι πάρα πολλά, πάνω από 150, και άλλα είναι εντελώς εμφυτεύσιμα και άλλα είδη τεχνητών καρδιών είναι εξωτερικά. Τα είδη που είναι εντελώς εμφυτεύσιμα τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να κερδίζουν σε έδαφος και γίνονται με μεγαλύτερη επιτυχία από ότι στο παρελθόν. Σε αυτή την περίπτωση η καινούργια τεχνητή καρδιά εμφυτεύεται μέσα στο θώρακα δίπλα στο πνευμόνι ή στο κοιλιακό τοίχωμα του ασθενή. Μόνο ένα μικρό καλώδιο βγαίνει έξω από το δέρμα και συνδέεται με κάποιο λογισμικό, κάποιο μικρό κομπιούτερ. Αυτό το κομπιούτερ πάλι είναι συνδεδεμένο με μια μπαταρία για να τροφοδοτεί με ρεύμα αυτή την τεχνητή καρδιά. Η μπαταρία θα πρέπει να αντικαθίσταται κάθε μέρα, μερικές φορές και από τον ίδιο τον ασθενή.